Ogün Akkaya
ANKARA –CHP Genel Başkan Yardımcısı Fethi Açıkel başkanlığındaki Ar-Ge Bilim Platformu, “AKP’nin Kiracı Düzeninde Türkiye’nin Katma Değerli Üretim Krizi ve Nitelikli İşgücü Açığı Derinleşiyor” başlıklı bir rapor hazırladı.
AK Parti iktidarı döneminde Türkiye’nin genç insan kaynağı potansiyelinin ve nitelikli eğitim kurumlarının “niteliksiz ve kaba yönetim anlayışı” nedeniyle erozyona uğradığının belirtildiği rapora göre, AK Parti üniversiteleri, teknik ve mesleki eğitim kurumlarını niteliksizleştirdi. Türkiye’nin nitelikli iş gücünün yetişmesini sağlayan. .
‘TEKNOLOJİK DÖNÜŞÜMLER İÇİN GEREKLİ KAYNAKLAR HİÇ HAREKET EDİLMİŞTİR’
CHP’nin hazırladığı rapora göre, dünyanın gelişmiş ekonomileri Endüstri 4.0’a doğru gerçek anlamda yol alırken, Türkiye’de sanayinin farklı kollarının dijital olgunluk düzeyi Endüstri 2.0 ve 3.0 arasında sıkışıp kaldı. Türkiye’nin sektörde geri kaldığını belirten CHP’nin raporunda, “Dünyanın Endüstri 4.0, Dijitalleşme ve Yeşil Dönüşüm’ü tartıştığı günümüz dünyasında, AKP’nin kentsel kiralara harcadığı on milyarlarca dolardan dolayı. ve pahalı altyapı projeleri, ülkemizin teknolojik dönüşümleri yakalaması için gereklidir. kaynaklar israf edildi”.
‘TÜRKİYE’NİN TOPLAM YÜKSEK TEKNOLOJİ İHRACATI AVRUPA BİRLİĞİNİN YÜZDE BİRİ’
Rapora göre, Türkiye’de imalat sektörü ve istihdam piyasasındaki dengesizlikler nedeniyle yaklaşık 6 milyon yüksek eğitimli ve becerili iş gücü vasıflarının altında işlerde çalışmak zorunda kalırken, çalışan her 4 kişiden 2’si daha kötü koşullarda çalışmak zorunda kalıyor. Nüfus, herhangi bir özel nitelik gerektirmeyen işlerde çalışıyordu. gerçekleşti:
“Dünya Bankası bilgilerine göre Türkiye’nin 2007’den 2021’e kadar olan yüksek teknoloji ürünü ihracat seviyesi ciro başına sadece 3,8 milyar dolar arttı. 2021 yılının prestijiyle ülkemizin yüksek teknoloji ihracatının toplamı ne yazık ki Avrupa Birliği’nin yüksek teknoloji ihracatının sadece %1’i kadardır. 2022 yılı Ocak-Ekim döneminde imalat sanayimizin payı yüzde 94,7 iken, ihracatımızın sadece yüzde 2,9’u (5,7 milyar dolar) yüksek teknolojili işlerden oluşuyor.”
“TÜRKİYE’DE DÖRT ŞİRKETTEN ÜÇÜ YETENEK AÇIĞI YAŞIYOR”
CHP’ye göre Türkiye, Uluslararası Çalışma Örgütü’nde eğitim ve beceri verileri bulunan 62 ülke arasında toplam istihdamın yüzde 30’unu oluşturan düşük eğitim ve beceri sıralamasında Irak, Bolivya ve Ekvador gibi ülkelerin ardından 16. sırada yer aldı. Türkiye’de neredeyse her 4 şirketten 3’ünün şu anda yetenek açığı yaşadığına veya işe alımda zorluk yaşadığına vurgu yapılan raporda, “2021’de ülkemizin eğitim ve beceri düzeyi düşük olan nüfusu, toplam istihdamın 8,7 milyonunu oluşturuyor. Sayısal büyüklük olarak 28,8 milyon, Tanzanya, Pakistan. Tayland ve Endonezya gibi ülkelerden sonra 6. sırada yer aldı.
CHP’nin raporunda Türkiye İş Kurumu’nun verilerine de yer verildi. Bu bilgilere göre, Türkiye genelinde patronların yüzde 88’i işe alım zorluğunun nedeninin “gerekli mesleki beceri ve niteliklere sahip personel eksikliği” olduğunu belirtti. İmalat sanayinde ise bu oran yüzde 92 oldu.
‘AK PARTİ’NİN 20 YILLIK ENDÜSTRİYEL VE MESLEKİ EĞİTİM POLİTİKALARI ÖNEMLİ TEKNİK PERSONEL AÇIĞI YARATTI’
AK Parti’nin 20 yıllık sanayi ve mesleki eğitim politikalarının dijitalleşmeye ve yeşil dönüşüme öncülük edecek departmanlardaki teknik eleman ihtiyacında önemli bir açık oluşturduğuna değinilen raporda, ” mesleki ve teknik eğitimdeki gelişmelerin uygulamalı olarak öğretilmesi, teknoloji lisesi öğretmen ve öğrencilerinin OSB’lere entegrasyonu. Staj olanaklarının sağlanması, bilgi ve becerilerin ulusal ölçekte standartlaşması için de önemlidir.
‘TEORİK BİLGİ VE BECERİLERE SAHİP ÇALIŞAN YETİŞTİRME MEKANİZMASININ KURULMASI ÖNLENMEKTEDİR’
Raporda, Türkiye’de yaklaşık 6 milyon kişinin farklı yetkinlikler geliştirmesi ve kendi alanında teknolojik yenilikleri takip etmesi ve teknolojik becerilerini geliştirmesi gerektiği belirtildi.
“2 milyon kişinin farklı sektörlerde çalışabilmesi veya yeni meslekler edinebilmesi için yeni yetkinlikler kazanması gerekecek. AKP, bir yandan konvansiyonel imalat sektörünün, diğer yandan ülkemizde katma değer yaratacak yeni nesil sanayilerin ihtiyaç duyduğu teknik ve teorik bilgi ve becerilerle eleman yetiştirecek mekanizmaların kurulmasını engelledi ve geciktirdi.”
“1,8 MİLYON MİLYON ÖĞRENCİDEN SADECE 61 BİN OSB’LERDE YER BULUDU”
“Türkiye’nin Katma Değerli Üretim Krizi ve AKP’nin Kiracı Düzeninde Nitelikli İşgücü Açığı Derinleşti” raporundaki diğer sayısal verilere göre, 2021’de Ar-Ge çalışanlarının işgücü içindeki oranı yüz 1,3’te kaldı. Meslek lisesi mezunlarının istihdam oranı yüzde 61 olan Türkiye, OECD ülkeleri arasında sondan orta sıralarda yer alıyor. Türkiye düşük eğitim ve yaratıcılıkta 32 ülke arasında 16. sırada yer aldı.
Son 9 yılda Türkiye’nin yüksek ve orta yüksek teknolojili dış ticaret açığı 439 milyar dolara ulaştı. 2013 yılında 2,5 milyon öğrenci mesleki eğitim alırken bu sayı 2021 yılında 1,8 milyona geriledi. 2013 yılında 7.211 olan mesleki ve teknik eğitim veren okul sayısı 2021 yılında 4.349’a geriledi. Mesleki eğitim gören 1,8 milyon öğrenciden sadece 61 bini ve teknik eğitim OSB’lerde kendine yer bulmuştur. Rapora göre Türkiye’deki toplam istihdamın sadece onda biri mesleki ve teknik lise mezunlarıdır.
‘8 YILDA 432 BİN MESLEK LİSESİ MEZUNU İŞSİZ OLDU’
CHP, Türkiye’nin yetenek açığı en fazla olan 40 ülke arasında 29. sırada yer aldığını, son 8 yılda meslek liselerinde yüzde 40, öğrencide yüzde 27, öğretmende yüzde 10’luk düşüş yaşandığını bildirdi. Raporun öne çıkan başlıkları aşağıda sıralanmıştır:
DİJİTAL ALANDA 10 KOBİ’den 8’i kendini yetersiz görüyor OECD bilgilerine göre; 2020 yılsonu itibarıyla Türkiye’de 10 ve üzeri çalışanı olan KOBİ’lerin sadece yarısı bilgi ve bağlantı teknolojilerine erişip bunları kullanıyor. Covid-19 salgını ile birlikte tüm dünya online alışverişe geçiş yaparken, Türkiye’deki her 10 KOBİ’den sadece 4’ü e-ticaret yapıyor ve neredeyse yarısının internet sitesi veya sosyal medya hesabı bile yok. 10 KOBİ’den 8’i dijital alanda kendini yetersiz görüyor. Katma değeri yüksek üretim yaparak nitelikli işgücü istihdam edecek bu işletmelerin dijitalleşme konusunda yetersiz kalması, Türkiye ekonomisinin Endüstri 4.0 ve dijital dönüşümü yakalayamamasına neden olmaktadır.
TÜRKİYE YAZILIM SAYISINDA NÜFUSA ORANINDA AVRUPA SONUNDA: Dijital teknolojiler, yazılım ve bilişim alanlarında çalışan bazı mühendis ve teknik elemanlar, teknoloji bölümünde çalışan nitelikli iş gücünün istihdam olanaklarının sınırlı olması ve Türk lirasının değer kaybetmesi ve döviz fiyatlarıyla alım yapmanın cazip hale gelmesi nedeniyle yurt dışına göç etmiştir. Diğerleri için, yurtdışındaki şirketler için uzaktan çalışmak yaygın bir uygulama haline geldi. Bu durum Türkiye için çok önemli tehlikeler oluşturmaktadır. Birinci tehlike, yabancı firmaların Türkiye’deki işçileri ucuz işgücü olarak görmesi ve ülkenin nitelikli iş gücünün küresel fiyat piyasasının altında çalışmasıdır. İkinci tehlike ise çalışanların üretiminin Türkiye ekonomisine değil, şirketin bulunduğu ülke ekonomisine katkı sağlamasıdır. Beyin göçünde bilgisayar ve mühendislik alanlarında donanımlı bireyler listenin başında yer alıyor. Türkiye, nüfusa oranla yazılım geliştirici sayısında Avrupa’da son sırada yer alıyor.
2022 YILINA KADAR 432 BİN MESLEK LİSESİ ÖĞRENCİSİ İŞSİZ: OECD ülkelerinde meslek lisesi mezunlarının ortalama istihdam oranı yüzde 75’in üzerindeyken, Türkiye’de 2011’de yüzde 66 olan bu oran, 2021’de yüzde 61’e geriledi. Mesleki eğitim almış bireylerin istihdam oranı Türkiye’de daha da düşük. Mesleki ve teknik lise mezunlarının toplam istihdam içindeki sayısı 3,5 milyondur. Diğer bir deyişle, toplam istihdamın sadece onda biri mesleki ve teknik lise mezunlarıdır. TÜİK verilerine göre mesleki ve teknik eğitim mezunlarının işsizlik oranı 2014 yılında yüzde 10,6 iken yıllar içinde bu alanda herhangi bir iyileşme yaşanmamış ve bu oran 2022 yılı Ekim ayı sonunda yüzde 10,9’a yükselmiştir. 2014 yılında bin meslek lisesi öğrencisi işsizken bu sayı Ekim 2022 itibarıyla 432 bine ulaştı.
